Terrarium tropikalne
Ścienne terrarium tropikalne awangardą dekoracji wnętrz.
Wnętrza współczesnych lokali mieszkalnych i biurowych zdobią nowoczesne obrazy, efektowne rzeźby, ścienne murale oraz eleganckie meble. Pasjonaci roślinnych akcentów dopełniają swoje przestrzenie roślinami doniczkowymi, akwariami naturalnymi, wertykalnymi ogrodami lub panelami ściennymi z mchów. Dla tej dość szerokiej grupy wielbicieli żywych i naturalnych dekoracji bardzo ciekawą, chociaż jeszcze mało popularną alternatywą jest zamknięte terrarium tropikalne z roślinami egzotycznymi. Co prawda terrarystyka jest obecna w polskich domach od wielu lat, jednak powszechnie dostępne były jedynie gotowe zestawy niedużych gablot o ograniczonym wyborze gabarytów i w dość uproszczonej technologii. Taki obiekt trudno było adoptować w aranżacji nowoczesnego wnętrza, a zbudować tropikalne terrarium na wymiar (1) do niedawna potrafili raczej jedynie hobbiści i majsterkowicze. Tak było.
Obecne możliwości projektowe, produkcyjne, wykonawcze i montażowe zapewniają bezpieczną realizację terrarium tropikalnego na zamówienie (2) o niemal dowolnym rozmiarze i kształcie. Klienci z tego korzystają i rok do roku coraz śmielej i częściej zapytują o oferty cenowe i terminowe na budowę dużych terrariów ściennych. Biura projektowe z kolei zwracają się o określenie uwarunkowań technicznych i eksploatacyjnych do celów adaptacji takiego wielkoformatowego terrarium w architekturze wnętrz lokalów mieszkalnych, biurowych, czy też użytkowych. Wydzielony habitat z własnym ekosystemem zaopatrzonym w automatyczne systemy podtrzymania życia zapewni zdrową wegetację wybranej flory w terrarium, a przede wszystkim wzbudzi zachwyt niejednego Klienta. Tropikalne terrarium w domu może nie tylko pełnić funkcję efektownej dekoracji, ale stać się także podstawą pasji uprawy egzotycznych roślin.
Dobór wielkości ściennego terrarium tropikalnego w domu.
Zatem jak duże terrarium ścienne można bezpiecznie zaprojektować i wykonać ? Z punktu widzenia obudowy, czyli gabloty zbiornika szklanego terrarium, w teorii ogranicza nas format typowego blatu szkła dostępny w maksymalnej długości 360cm. W praktyce jednak kolejne sekcje ściennego terrarium można kleić, zatem ograniczenia produkcyjne szkła nie powinno stanowić przeszkody. Tym bardziej, że największe z projektów terrariów do domu z jakimi dotychczas się zetknąłem na krajowym rynku nie przekraczały wymiaru 2-metrów długości i szerokości. Ewentualny wątek wydzielonych pomieszczeń zamkniętych o zadanych tropikalnych warunkach na wzór woliery lasu deszczowego to jest temat na osobny artykuł i pomijam go w niniejszej dyskusji o terrarium tropikalnym w domu.
Drugą istotną kwestią przy określaniu wielkości ściennego terrarium jest wzajemna korelacja pomiędzy trzema zmiennymi czynnikami, tj. wysokością i szerokością zbiornika oraz niezbędnym systemem oświetlenia dla wzrostu roślin. Meritum prawidłowo opracowanego projektu terrarium jest zapewnić penetrację światła do wszystkich planowanych partii przestrzennej aranżacji, zwykle w całym przekroju o mniej więcej równomiernym natężeniu. Przy czym należy dodać, że oświetlenie terrarium nie jest dylematem zero-jedynkowym i jego dobór jest równie kompleksowy. Funkcją sztucznego oświetlenia każdego terrarium tropikalnego jest nie tylko jego ekspozycja, czy podkreślenie walorów estetycznych, ale przede wszystkim zapewnienie wydajnych procesów fotosyntezy. W końcu te są podstawą nie tylko do wzrostu, ale także regeneracji tkanek roślin.
Dlaczego szerokość podstawy terrarium ściennego jest tak ważka ?
Krytyczna w dyskusji o doborze wielkości terrarium tropikalnego jest szerokość jego podstawy. A ponieważ w rozmowach z potencjalnymi Klientami nie zawsze oczywista jest definicja szerokości to warto ją określić na dobrym wstępie. Przy projektowaniu terrariów (a także akwariów) posługuję się następującą nomenklaturą – długość L x szerokość W x wysokość H. Stojąc vis a vis jej najdłuższego boku gabloty terrarium jej wymiar od lewej do prawej krawędzi jest długością terrarium. O ile wysokość terrarium myślę, że nie wymaga wyjaśnienia, zatem pozostały wymiar – szerokość W, jest odległością od frontu do tylnej szyby. Tłumaczenie może infantylne, ale proszę mi wierzyć, że okazuje się, że wcale nie bezpodstawne. Zatem kluczowa przy doborze wielkości ściennego terrarium szerokość to jest odległość pomiędzy frontowymi a tylnymi szybami.
Duże terrarium, w sensie wysokie, ale wąskiej szerokości będzie niedoświetlone w dolnych jej partiach. Wynika to z rozpraszania i ograniczania promieni świetlnych lamp przez aranżację korzenną oraz same rośliny w terrarium. Co widać na przekroju każdego lasu rośliny walczą o dostęp do światła wydając liście które z reguły układają prostopadle do źródła światła. W ten sposób zwiększają powierzchnię chlorofilu biorącego udział w fotosyntezie. Zatem rośliny w górnych partiach terrarium będą miały przywilej wykorzystania bezpośredniego światła, ale jeśli rozłożą swojego rodzaju parasol z własnych liści w ten sposób znacząco ograniczą propagację światła do dolnej części gabloty naszego tropikalnego terrarium. Takie ścienne terrarium domowe będzie miało mocno oświetloną górę oraz niedoświetlone dolne strefy, co praktycznie uniemożliwi podkreślenie walorów głębi habitatu.
Proporcjonalne terrarium tropikalne, czyli zostawiam dobór gabarytu architektom.
Kolejną wykładnią doboru wielkości ściennego terrarium jest aspekt zachowania proporcji lokalu i zabudowy meblowej projektowanego wnętrza. Tak na dobrą sprawę to wielkość lokalu powinna determinować jak duże terrarium zaplanować, o ile nie kieruje nami megalomania oczywiście. Nie jestem architektem i nie będę się wymądrzał co jest dobre, a co ładne. Jednak pozwolę sobie na osobistą opinię i stwierdzę, że miłe dla oka są projekty w których poszczególne składowe architektury wnętrza pasują do siebie i zachowują wzajemną harmonię. Owa symetria powinna dotyczyć także dyskutowanego projektu domowego terrarium tropikalnego. Przy czym podczas projektowania wnętrza warto rozważyć wpływ oświetlenia terrarium na sąsiadującą przestrzeń. Transparentna gablota terrarium przepuszcza rozświetlając najbliższe otoczenie. Przez to samo terrarium wizualnie może sprawiać wrażenie większego obiektu.
Teoretycznie w ramach wytycznych mógłbym poniżej wypisać listę kilkunastu konfiguracji rozsądnych wymiarów dużych terrariów tropikalnych. Jednak daleki jestem od podpowiadania ich gabarytów ponieważ pragnę promować ich elastyczną naturę zwłaszcza w projektowaniu wnętrz. Dlatego wstępną propozycję kształtu i wymiarów zbiornika terrarium pozostawiam projektantom i bezpośrednim Inwestorom, natomiast od siebie mogę zapewnić zaopiniowanie ich doboru pod kątem funkcjonalności, przyszłej eksploatacji i serwisowania. W miarę potrzeby Inwestora chętnie przygotuję również wizualizacje pod wybrane warianty, co często dopomaga w wyborze ostatecznego rozwiązania do realizacji. Jedyną wskazówką wartą zwerbalizowania i czego proszę stanowczo unikać to wspomnianych powyżej wąskich gablot. Szerokość podstawy ograniczona do 30-40cm jest dyskwalifikująca dla ściennego terrarium tropikalnego. Absolutne minimum minimorum to 60cm, a nie pogniewam się za każde dodatkowe 10cm głębi.
Rodzaj ekosystemu oraz pochodzenie roślin z wpływem na gabaryty terrarium.
Projektując na zamówienie duże terrarium tropikalne warte uwagi jest zdefiniowanie wspólnie z końcowym Inwestorem funkcji jaką terrarium będzie pełnić. Bo to wcale nie jest takie oczywiste. Dla wielu Klientów jego podstawowym i jedynym zadaniem będzie stanowić spektakularny i dekoracyjny obiekt skupiający uwagę, jednak dla sporej części Użytkowników będzie siedliskiem i uprawą ich ulubionych gatunków roślin (lub domem zwierząt). Niezależnie czy zakładam akwarium roślinne czy buduję terrarium tropikalne zawsze uzgadniam rodzaj ekosystemu oraz wzór aranżacji włącznie z przewidywanymi typami roślin. Jest całkiem sporo konfiguracji i rekomenduję takie rozmowy aby ukierunkować realizację i uniknąć możliwego rozczarowania kiedy możliwości Wykonawcy rozminą się z wyobrażeniami Płatnika. Tak duży projekt jak ścienne terrarium nie ma wiele możliwości na grube poprawki, czy restart jak w akwarium.
Z własnych obserwacji i rozmów z Klientami, wnioskuję, że mają różne oczekiwania do wyglądu terrarium. A rozważając jedynie tylko rośliny do terrarium tropikalnego mamy podział na te drobne wielkości kilku centymetrów i bardzo duże, których pojedynczy liść przekracza wielkość dużej patelni. Mamy rośliny sadzone do podłoża i epifity mocowane z systemem korzeni napowietrznych. Dalej rośliny łodygowe, rozety oraz pnącza. Kolejny podział w zależności od zapotrzebowania na energię świetlną, czyli światłolubne i cieniolubne. Są rośliny szybkorosnące i wolnorosnące. Na koniec nie sposób wspomnieć o indywidualnych potrzebach do temperatury oraz wilgotności powietrza roślin. Wyżej wymienione zmienne pośrednio wpływają na kształt i gabaryty domowego terrarium tropikalnego. Gabaryty, czyli wymiary, a przede wszystkim stosunek szerokości do wysokości jeśli rozważanej jest duże terrarium ścienne.
Hardscape, czyli budowa aranżacji wewnętrznej ściennego terrarium tropikalnego.
Jest wiele różnych technik i stylów wypełniania przestrzeni oraz kształtowania aranżacji wewnętrznej terrarium tropikalnego. Logiczne, że im większy zbiornik projektujemy tym szerszy zakres możliwości odtworzenia wzorcowego ekosystemu mamy. Oczywiście i w mniejszych wiwariach (3) mogę imitować wycinek lasu deszczowego, jednak małe kubatury przede wszystkim ograniczają bukiet roślin możliwych do wyeksponowania. W przypadku dużego terrarium ściennego oprócz szerszego spektrum flory do dyspozycji mamy znacznie większy wybór naturalnych korzeni do budowy hardscape’u. Chociaż należy zaznaczyć, że są różne gusta końcowych Użytkowników i to w oparciu o dialog o wyobrażeniach Inwestora podejmuję budowę aranżacji wewnętrznej. Dla jednych ważna będzie kompozycja i zachowanie balansu pomiędzy roślinami a korzeniami, a dla innych istotą są wybrane egzotyczne rośliny do terrarium, a korzenie jedynie podstawą ich mocowania.
Do budowy tropikalnego terrarium ściennego rekomenduję wykorzystanie dużych i masywnych naturalnych korzeni w połączeniu z porowatą ścianką pokrytą podłożem pochodzenia kokosowego. Naturalne korzenie cechują się szeregiem cennych walorów. W porównaniu do konkurencyjnych cementowych form aranżacje korzenne wykazują chłonność i długotrwałe utrzymanie zawartej wody, co w każdym terrarium roślinnym (4) jest kluczowe do płynnego regulowania wilgotności powietrza całego habitatu. Ponadto powierzchnie korzeni są naturalnym siedliskiem dla epifitów, czyli tropikalnych roślin przystosowanych do życia w koronach drzew. Dodatkowo szczeliny i rozstępy masywnych korzenie aranżacji zapewniają cenne kryjówki dla pożądanych w terrarium insektów żywiących się martwą materią organiczną. Na pytanie o korkowe tuby do budowy hardscape terrarium odpowiadam – stosuję, ale w bardzo ograniczonym zakresie. Korek jest nietrwały w warunkach stałej wilgotności.
Kiedy projektuję duże terrarium tropikalne, a w szczególności terrarium typu paludarium z wodospadem (5), czuję się zobligowany do zastosowania materiałów odpornych przeciwko butwieniu i rozkładaniu się w czasie. Taka często wielopiętrowa konstrukcja musi wytrzymać ciężar własny, wilgoci, ale także przyrastającej rok do roku masy zielonej roślin. Zatem osobnej atencji wymaga dobór spoin i mocowań pomiędzy poszczególnymi elementami aranżacji terrarium. W swoich projektach w ogóle nie używam klejów cyjanoakrylowych tak popularnych w akwarystyce roślinnej. Opieram się jedynie na sanitarnych klejach silikonowych, tym bardziej, że gotowa sucha aranżacja prawie zawsze nieco się odkształca po otrzymaniu zasilania wodnego, kiedy korzenie zaczynają puchnąć od wilgoci. Porządne spoiny silikonowe pozwalają utrzymać hardscape w całości.
Dzięki niepowtarzalnej naturze korzeni praktycznie każdy projekt terrarium tropikalnego jest inny. Proces tworzenia modelu aranżacji wewnętrznej w budowanym terrarium może przebiegać na dwa sposoby. Pierwszy, kiedy hardscape jest przygotowany pod wybraną i określoną zawczasu grupę roślin. Drugi natomiast, kiedy celem jest uzyskanie efektownego układu aranżacji korzennej w terrarium, a dopiero do niej dobieram pasującą florę. Przy dzisiejszych możliwościach importowych zarówno z kierunku azjatyckiego jak i ameryki południowej wybór roślin do terrarium jest naprawdę olbrzymi – wielkolistne aroidy, pnącza, storczyki oraz mini storczyki, paprocie, mchy, begonie, a także wiele roślin z granicy linii koryt wodnych i lądu. Podkreślam często, że warto dyskutować o wyobrażeniach Inwestora i kierować się jego oczekiwaniami, a nie jedynie możliwościami wykonawczymi.
Terrarium tropikalne, a jego technologia, czyli rurki i wężyki, których nie widać.
Co prawda nikt nam tego nie zabroni, ale roślin w terrarium przecież nie będziemy podlewać konewką. Skoro już zainwestowaliśmy w duże terrarium ścienne i oczekujemy ponadprzeciętnego efektu to oczywista jest potrzeba jego wyposażenia w niezbędne technologie. Niezbędne, czyli jakie ? Oczywiście mam na myśli technologie podtrzymania życia naszych roślin egzotycznych, czyli nawadnianie, wentylację, nawożenie oraz oświetlenie. Nie wchodząc w szczegóły są to instalacje hydrauliczne i automatyczne, które zajmują nieco przestrzeni nie tylko w samym zbiorniku, ale także poza nim. Reasumując, na etapie wyznaczania miejsca dla terrarium tropikalnego to musimy wygospodarować także strefę techniczną na jego aparaturę. To może być powierzchnia wspólnej zabudowy meblowej lub sąsiadującej, a nawet dedykowana strefa w osobnym pomieszczeniu.
W przypadku domów jednorodzinnych potrzebne systemy do obsługi terrarium można wykonać w pomieszczeniu kotłowni, co gwarantuje higienę pracy, także akustyczną. Miejsca potrzeba naprawdę niewiele – nawet dla dużego terrarium ściennego wystarczy właściwie około 1m2, który powierzchnię tą można piętrować na przykład na stelażu. Przy czym w takim wariancie niezbędne jest przewidzenie i położenie kanału umożliwiającego przeciągnięcie hydrauliki oraz okablowania sterującego w podłodze pomiędzy takim pomieszczeniem technicznym, a naszym terrarium tropikalnym. To rozwiązanie niesie ze sobą jeszcze jedną ciekawą zaletę. W zależności od projektu architektonicznego i chęci Inwestora tak duże terrarium można wykonać praktycznie od podłogi do stropu z pominięciem przestrzeni na dyskutowane technikalia. Oczywiście przy braku ograniczenia szerokości w podstawie terrarium, o czym pisałem powyżej.
Pytanie klucz, czyli co żyje w tropikalnym terrarium ?
Ponadto należy pamiętać, że rośliny oddychają i za dnia w procesie fotosyntezy pochłaniają dwutlenek węgla, natomiast w fazie spoczynku, czyli w nocy dwutlenek węgla produkują i wydalają. W zamkniętym terrarium tropikalnym z dużą masą roślin w nocy występuje nadmiar dwutlenku węgla, a niedobór tlenu. Bez mechanicznej wentylacji takie warunki bywają toksyczne dla drobnych zwierząt, jak żabki lub gekony. Z drugiej strony intensywny nawiew wysusza powietrze co z kolei jest dla gatunków płazów równie szkodliwe. Dylemat, który Inwestor powinien rozstrzygnąć jeszcze przed rozpoczęciem projektu – czyli podjęcie decyzji co chciałby zrealizować – czy duże terrarium ścienne z unikalnymi roślinami tropikalnymi, czy też terrarium dla drzewołazów.
Przyszły Inwestor powinien również przewidzieć, że mieszkańców terrariów należy karmić żywym pokarmem, dość regularnie, czego akurat nie można zautomatyzować. Chociaż w realizacji projektu do pokoju młodzieżowego to akurat może być pożyteczne. O ile Państwa dziecka marzeniem jest własne zwierzątko, to terrarium i jego mieszkaniec może być odpowiednim polem do nauki o obowiązkach, jak zapewnienie warunków sanitarnych, żywienia, czy nawet fizycznego kontaktu. Zupełnie jak z opieką nad psem, tylko w innej skali.
Wady i zalety posiadania terrarium tropikalnego w domu.
Rozważając projekt zamkniętego terrarium szklanego jego fizyczny wpływ na pomieszczenie i najbliższe otoczenie jest znikomy. Nawet duże ścienne terrarium nie generuje istotnej zmiany wilgotności w lokum. Mimo, że nie jest zupełnie bezgłośne, to dźwięki pochodzące z jego wyposażenia nie są bardziej słyszalne niż z analogicznego akwarium słodkowodnego. Zapach występuje, ale odczuwalny jest raczej jedynie w pierwszej fazie nasycania wodą naturalnych korzeni aranżacji wewnętrznej oraz podłoża po jego uruchomieniu. Ponadto, w przypadku zdrowego ekosystemu oraz poddawaniu regularnej higienizacji nie powinno być wiele martwej materii ulegającej rozkładowi, którego proces mógłby generować przykry odór. Kondycjonowane terrarium tropikalne powinno pachnieć nie gorzej niż podlane rośliny doniczkowe, których przecież wiele w naszych domach.
Ciężar i masa dużego terrarium ściennego, która oddziałuje na strop oraz posadzkę owszem jest istotna, ale dużo mniejsza niż akwarium o podobnej podstawie. Jedynym atrybutem, który ma fizyczny, a zatem wymierny wpływ na otoczenie jest oświetlenie terrarium. Niezależnie od rodzaju zabudowy meblowej czy zastosowanych lamp nie zatrzymamy światła w gablocie bądź co bądź transparentnej. Owszem do każdego projektu stosuję blendy z plexi przeciwko rażeniu oczu oraz ograniczam mocy lamp sterownikiem, jednakże nie unikniemy wynikowego i nieregularnego oświetlenia przestrzeni wokół terrarium. Zwłaszcza wysokie terrarium roślin tropikalnych emituje dość szeroki kąt światła rozproszonego, co warto mieć na uwadze przy planowaniu innych mebli spoczynkowych.
Zatem śmiało i odważnie twierdzę, że dobrze zaprojektowane i spersonalizowane terrarium tropikalne nie ma wad. Za to ma całkiem sporo ciekawych zalet. Efekt dekoracyjny i wizualne nie podlega dyskusji. Żadne rośliny doniczkowe czy nawet wertykalny ogród nie zapewnią takiej atrakcji jak przestrzenne terrarium z korzenną aranżacją. Zamknięty habitat o regulowanych warunkach atmosferycznych umożliwia trwałą uprawę wyselekcjonowanych unikalnych roślin, które w warunkach domowych nie miałyby racji przetrwania. Ścienne terrarium jest wiecznie zielone, czyli mamy możliwość obcowania z naszym skrawkiem natury nie zależnie od pory roku. Procesy można zautomatyzować, aby nawet duże terrarium było praktycznie bezobsługowe lub wymagało niewielkiego zaangażowania w higienizację. Co w mojej ocenie najcenniejsze, taki naturalny habitat roślinny zapewni relaks, spokój i mentalny odpoczynek każdemu obserwatorowi i użytkownikowi.
